Χ.Α. Χωμενίδης: «Ο φοίνικας»

2018-08-09 12:26

Αύγουστος του 1910, ο Πάρης Κερκινός και η Ήβη Σπρίνγκφιλντ, Αμερικανή μεγαλοαστή και κοσμοπολίτισσα, τότε είκοσι εννέα χρόνων –κατά δέκα χρόνια νεότερή του– μένουν στο «Μπάγκειον» ζώντας τον παράφορο έρωτα που έχει εμπνεύσει ο ένας στον άλλο. Η Ήβη Σπρίνγκφιλντ μόλις έχει επιστρέψει από το Παρίσι, όπου μελετούσε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και, επηρεασμένη από αυτόν, ύφαινε μόνη της τα ωσάν χλαμύδα ρούχα της, τα οποία στόλιζε ο χρυσοκόκκινος ποταμός των μαλλιών της. Αυτός, ένας ρωμαλέος ξανθός σγουρομάλλης –ίδιος ο Απόλλωνας με τους βοστρύχους του– ήταν κάτι μεταξύ βουκόλου, ηθοποιού και ποιητή. Ο Πάρης Κερκινός από τα βοσκοτόπια της Πάρνηθας είχε μέσα του τη φλόγα και το πάθος να εμπνέεται από αξίες και να δημιουργεί γύρω του ένα πνευματικό φως, μεταμορφούμενος μέσα από την ποίησή του σ’ έναν δαυλό που διέχεε σαν εκτυφλωτικό φως τις αξίες μέσα από τις οποίες το άτομο θα επαναπροσδιόριζε τη θέση του στην κοινωνία γεννώντας ένα ουσιαστικότερο αύριο. Αλλάζοντας τον κόσμο!

Αυτό το φανταστικό ζευγάρι επιλέγει ο Χρήστος Α. Χωμενίδης για να μιλήσει για ένα άλλο, πραγματικό ζευγάρι, το οποίο τον ενέπνευσε να γράψει το βιβλίο του Ο φοίνικας. Τον Άγγελο Σικελιανό και την Εύα Πάλμερ.

Ο φοίνικας είναι ένα μείγμα μυθοπλασίας και πραγματικού, που κινείται σε τρεις άξονες. Τον ιστορικό, τον κοινωνικό και τον λογοτεχνικό. Τα ιστορικά γεγονότα, από το 1860 έως το 1927, εμφανίζονται με μια δόση μυθοπλασίας προς χάριν της πλοκής, αφήνοντας ωστόσο ακόμη μια φορά να αναδεικνύεται η εις βάθος ιστορική του γνώση, η οποία του επιτρέπει να φτιάχνει σενάρια. Αφηγούμενος στέκει σε απόσταση από αυτά και τα περιγράφει κατά την πλοκή και εξέλιξη του βιβλίου, επιτρέποντας στον αναγνώστη να βγάλει ανεπηρέαστος τα δικά του συμπεράσματα. Από τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Χωμενίδης μέσω του Πάρη Κερκινού κινείται από την Πάρνηθα στη Νέα Υόρκη, το μαύρο 1897, τους Βαλκανικούς πολέμους, τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Αθήνα του Μεσοπολέμου, τους Δελφούς και την αναβίωσή τους, ενσωματώνοντας ιστορικά γεγονότα τα οποία δίνουν αληθοφάνεια και βαρύτητα στο βιβλίο, ενώ τα κοινωνικά θέματα εμφανίζονται σαν απόρροια αυτών των εξελίξεων, επηρεάζοντας τη συνοχή των κοινωνικών τάξεων στα χρόνια που ακολούθησαν και προσδιορίζοντας ταυτόχρονα την ταυτότητα, την καταγωγή, τις συγγένειες, την εθνικότητα/προέλευση ενός εκάστου εκ των πολιτών. Προσωπικότητες-μύθοι: Ελευθέριος Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Χρηστομάνος, Κωστής Παλαμάς, Κυβέλη, Γεώργιος Παπανδρέου, Κώστας Καρυωτάκης, ο ζωγράφος Θεόφιλος και πολλοί άλλοι παρελαύνουν στις αράδες του Χωμενίδη, ζωντανεύοντάς τες και δίνοντας χρώμα στην αφήγησή του. Αυτήν, του μύθου και της αίγλης της προσωπικότητάς τους. Με αποτέλεσμα πολιτική, θέατρο και λογοτεχνία, τρεις διαφορετικοί πόλοι να δίνουν αυτή την τρισδιάστατη εικόνα και το βάθος στην πλοκή του βιβλίου. Ο συγγραφέας μοιάζει να κάνει όχι μόνο μια ιστορική αποτύπωση αυτών των χρόνων από πολιτικής πλευράς, αλλά και μια ιστορική αποτύπωση του θεάτρου, της λογοτεχνίας και των επιρροών που ασκούν όλα αυτά μαζί στον αποδέκτη που λέγεται κοινωνία.

Με μόνη ιστορική αναφορά στο σήμερα, ο Χρήστος Α. Χωμενίδης περιγράφει –σύμφωνα με τον μύθο του– την ειρηνική πορεία των προσφύγων Μικρασιατών κάθε ηλικίας, οι οποίοι τότε διέμεναν στο Δημοτικό Θέατρο. Εκεί είχαν βρει χώρο να ζουν, καίγοντας τα σκηνικά του θεάτρου για να θερμανθούν, κοιμώμενοι ο ένας πάνω στον άλλον και ζώντας σε μιαν αποφορά λόγω της έλλειψης στοιχειώδους καθαριότητας. Τους παρουσιάζει να προσπαθούν να επιβιώσουν, θρηνώντας ταυτόχρονα τους δικούς τους, που αφάνισαν οι Τσέτες του Κεμάλ. Εικόνες εξαθλίωσης, με την οικονομική, ενίοτε και σωματική εκμετάλλευσή τους, παιδιών και ενηλίκων, καθώς το αναποτελεσματικό Κράτος αδυνατεί να διαχειριστεί ένα τόσο σοβαρό ζήτημα. Εικόνες που κάνουν τον αναγνώστη, αλλάζοντας νοερά το σκηνικό, να «βλέπει» το σήμερα. Στο σήμερα εστιάζει και ο Χωμενίδης στο κείμενό του, προσθέτοντας: «Μια κοινωνία που αποβάλλει την ανθρωπιά της είναι μια κοινωνία νεκρή».

Ο συγγραφέας μοιάζει να κάνει όχι μόνο μια ιστορική αποτύπωση αυτών των χρόνων από πολιτικής πλευράς, αλλά και μια ιστορική αποτύπωση του θεάτρου, της λογοτεχνίας και των επιρροών που ασκούν όλα αυτά μαζί στον αποδέκτη που λέγεται κοινωνία.

Ο συγγραφέας, εξίσου παθιασμένος με ιδέες και ζωή, γίνεται κατά την αφήγησή του ερωτικός και ποιητικός, και με την ορμητικότητα του ρεαλισμού προσπαθεί να γνωρίσει στον αναγνώστη το πάθος αυτού του ζευγαριού, του Πάρη Κερκινού και της Ήβης Σπρίνγκφιλντ, ή καλύτερα του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ, αφήνοντας να ξεχειλίσει και ο δικός του απεριόριστος θαυμασμός και η αγάπη που τρέφει γι’ αυτούς. Με αποτέλεσμα, η γραφή του να φλέγεται από το ίδιο πάθος, σαν να έχει μπει στο μυαλό και το σώμα τους, προκειμένου να τους ζωντανέψει στις αράδες του. Η γραφή του, ρέουσα, ειλικρινής, ευφυής και ευφάνταστη, απλώνεται στις σελίδες του Φοίνικα αποκαλύπτοντας το συγγραφικό ταλέντο που ωθεί τον αναγνώστη να αναγνωρίσει τις πληγές οι οποίες από τότε τον ταλαιπωρούν και, ταυτόχρονα, να ανατρέξει και να διαβάσει για τους Άγγελο Σικελιανό και Εύα Πάλμερ, και ιδίως την ποίηση αυτού του αλαφροΐσκιωτου μεγάλου –πέντε φορές προταθέντος για Νόμπελ Λογοτεχνίας– ποιητή, και να ορίσει ένα νέο όραμα στη ζωή του. Και κάπου ο ίδιος, μέσω του Πάρη Κερκινού, δηλώνει: «Η Ελλάδα βρίθει σήμερα από δημαγωγούς, εξουσιολάγνους, εμπόρους, εμποράκους, λόγιους της πόζας και καθηγητές ηθικοπλασίας. Ποιητές χρειαζόμαστε!» (σελ.339).

Σήμερα περισσότερο από ποτέ! Αυτοί αλλάζουν τον κόσμο, θα προσέθετε ο αναγνώστης. Ίσως κατάβαθα αυτή να είναι και η αιτία της γραφής αυτού του τόσο εξαιρετικά δομημένου και με πολλά συγγραφικά χαρίσματα βιβλίου, όπου η μυθοπλασία αντιμάχεται την πραγματικότητα και όπου ο Πάρης Κερκινός και η Ήβη Σπρίνγκφιλντ είναι οι μάσκες των Άγγελου Σικελιανού και Εύας Πάλμερ.

Βιβλία που αριθμούν μεγάλο αριθμό σελίδων –λόγω έλλειψης χρόνου– δεν επιλέγω να διαβάσω και να γράψω γι’ αυτά. Ο φοίνικας όμως κύλησε σαν ένα ποτάμι ορμητικό, που με παρέσυρε και το διάβασα σχεδόν απνευστί. Η ρέουσα και εμπνευσμένη γραφή του έκανε τον χρόνο να χάνεται όπως κι εγώ χανόμουν στις σελίδες του, σ’ ένα ταξίδι γεμάτο ιδέες, έρωτα, πάθος, γνώσεις και συγκινήσεις, που μου πρόσφερε ο ήρωάς του, άλλοτε Πάρης Κερκινός, άλλοτε στα μάτια μου Άγγελος Σικελιανός, ο οποίος με δύναμη μέσα από κάθε αποτυχία αναγεννάτο συνεχώς. Σαν ένας καιόμενος και αναγεννώμενος από τις στάχτες του φοίνικας.

 

Ο φοίνικας
Χ.Α. Χωμενίδης
Εκδόσεις Πατάκη
493 σελ.
ISBN 978-960-16-7860-3
Τιμή €19,90

 

 

πηγή : diastixo.gr/