Αλέξανδρος Ίσαρης: «Ονειρολόγιο»

2018-03-22 17:39

Η μαγική ικανότητα του πολυτάλαντου δημιουργού Αλέξανδρου Ίσαρη στον πεζό λόγο, για μία ακόμη στιγμή, γίνεται στο παρόν βιβλίο εμφανής όσο ποτέ, καθώς αυτή τη φορά έχει να διαχειριστεί ένα σπάνιο λογοτεχνικό υλικό, όπως είναι τα όνειρα. Πράγματι, καταγράφοντας σε ένα κατάστιχο εδώ και πολλά χρόνια τα όνειρά του, γίνεται κατά κάποιο τρόπο συνεργός μιας αυτοαναφορικής και αυτοαναλυτικής διαδικασίας, έτσι ώστε διαλέγοντας κάποια απ’ αυτά και ξαναδουλεύοντάς τα, να τα μετατρέπει σε ελάχιστα κομμάτια, σε τμήματα μιας μικρής φόρμας, η οποία όχι απλώς έχει ενδιαφέρον αλλά, πολύ περισσότερο, αποτελεί υπόδειγμα λογοτεχνικού φροϋδισμού και υπερρεαλιστικής γραφής. Τα περισσότερα όνειρα, λοιπόν, δέχονται επεξεργασία τέτοια που άνετα μπορούν να θεωρηθούν, παρά τον μινιμαλισμό τους, ως μέρη που διαθέτουν αρχή μέση και τέλος, ως ολοκληρωμένες πεζογραφικά, δηλαδή, οντότητες, αλλά όμως προς το τέλος του τόμου, με μισή σελίδα έκταση, παρατίθενται αυτούσια, ώστε να μη χαθεί η έκπληξη και του συγγραφέα όταν τα έβλεπε αλλά και ημών των αναγνωστών όταν τα διαβάζουμε.

Ποιοι πεθαμένοι κυρίως αλλά και ποιοι αξέχαστοι, λόγω της μεγάλης συμβολής τους στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του πεζογράφου, έρχονται στα όνειρά του και τον καταδυναστεύουν ή τον χαροποιούν που τον ελευθερώνουν ή τον δεσμεύουν, που τον προβληματίζουν ή τον αξιολογούν; Μα φυσικά οι γονείς του, οι θείοι του, η αδερφή του, οι αγαπημένοι του καλλιτέχνες, οι συγγραφείς που μετέφρασε, διάφοροι άλλοι, πραγματικά ενδιαφέροντες χαρακτήρες. Ερχόμενοι όλοι αυτοί στα όνειρα του Αλέξανδρου ασφαλώς και απαιτούν το μερίδιό τους απ’ όταν ήταν εν ζωή, ασφαλώς τον πιέζουν σε θέματα που δεν λύθηκαν όσο ο χρόνος ήταν με το μέρος τους, ασφαλώς τον καταδυναστεύουν για χρέη ηθικά στα οποία δεν υπήρξε τελική λύση, ασφαλώς όμως του δίνουν και πλήρη ικανοποίηση, έστω και για δευτερόλεπτα –παρότι νομίζουμε πως ένα όνειρο που βλέπουμε κρατάει ώρες– μπορεί και φέρνει κοντά του αγαπημένα του πρόσωπα, με τα οποία και συμπλέει αληθινά ή φανταστικά, πραγματικά ή ουτοπιστικά. 

Όλο αυτό όμως το εγχείρημα απαιτεί ποίηση στη γραφή και πεζότητα στον στίχο, απαιτεί λογικοφάνεια και φαντασίωση, απαιτεί τα όνειρα να εγκαταλείψουν το ά-λογο και να γίνουν πολύ πιο προσιτά, απαιτεί γλώσσα ιδιάζουσα, εκλεπτυσμένη, διαφορετική απ’ όσες γνωρίζουμε – τέτοια που ο Ίσαρης και ως ποιητής κατέχει.

Τα όνειρα που βλέπει ο Ίσαρης, ακόμη και πριν την επεξεργασία τους, πολύ δε περισσότερο μετά, δεν είναι ίδια με αυτά που βλέπει ο κοινός άνθρωπος, είναι οράματα που μόνο ένας καλλιτέχνης, ο οποίος έχει εντρυφήσει στην Τέχνη, μπορεί να δει. Όταν μάλιστα μετατρέπονται σε συζητήσεις, σε διαλόγους, σε ανταλλαγή απόψεων ενός ζωντανού με κάποιο νεκρό, ο οποίος άφησε το στίγμα του με το έργο του ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές, τότε βέβαια γινόμαστε μέτοχοι μιας ιεροτελεστίας, που μπροστά στα μάτια μας καταθέτει την τεράστια αξία και τον δύο εμπλεκόμενων. Η λογική μετατροπή των ονείρων του γίνεται από τον Ίσαρη για δύο κυρίως λόγους (παρά το ότι, όπως είπαμε, προς το τέλος του βιβλίου παρατίθενται αυτούσια, γι’ αυτό είναι πιο μινιμαλιστικά, γι’ αυτό και δεν ξεπερνάνε τη μισή σελίδα): ο πρώτος είναι η καθαυτή διερεύνηση του φαντασιακού τόξου, η επέκτασή του, η αξιολόγησή του, η οριστική θέση απέναντι στην αοριστία, τέλος η επιμήκυνση μιας λογικής διαδρομής στο ά-λογο της φαντασίωσης, μια δραματοποίηση του ελάσσονος σε μέγιστο θεμιτό. Ο δεύτερος και κυριότερος λόγος είναι ο πραγματιστικός, αυτός δηλαδή που μετέρχεται το θέατρο και τον κινηματογράφο και όχι τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και όχι τη γλυπτική προκειμένου να προσδώσει στο υλικό, το οποίο είναι καθαρά και μόνο προσωπικό και μοναδικό και ιδιοτελές, μια καινοφανή αλήθεια, μια ισοπεδωτική δυναμική, την οποία εμείς ως αναγνώστες έχουμε την ανάγκη να ενστερνιστούμε.

Όλο αυτό όμως το εγχείρημα απαιτεί ποίηση στη γραφή και πεζότητα στον στίχο, απαιτεί λογικοφάνεια και φαντασίωση, απαιτεί τα όνειρα να εγκαταλείψουν το ά-λογο και να γίνουν πολύ πιο προσιτά, απαιτεί γλώσσα ιδιάζουσα, εκλεπτυσμένη, διαφορετική απ’ όσες γνωρίζουμε – τέτοια που ο Ίσαρης και ως ποιητής κατέχει. Απαιτεί ένα εκκωφαντικό ύφος, το οποίο προς το παρόν θα δρομολογήσει, θα τροχιοδρομήσει ό,τι η γλώσσα επιθυμεί να εκθειάσει, από την απλή παράθεση έως την υπερβολική του πορεία, απ’ τον ολέθριο κόσμο των ονείρων στον κόσμο της ηδονής και της δραστικής αναγνωστικής διαδρομής. Έτσι δημιουργείται η ατμόσφαιρα που ο δημιουργός έχει στον νου του, στην καρδιά του, στα χέρια του: την αποποίηση όχι μόνο αρνητικών αλλά και θετικών εξελίξεων, όχι μόνο καλών αλλά και κακών ειδήσεων απ’ το υπερπέραν, όχι μόνο άπιαστων αλλά και προσιτών ενδεχόμενων για το πώς ζούμε γενικά, πώς το βίωμα των ονείρων στραγγαλίζεται στην προσωρινή εκζήτηση, στην έκπληξη αλλά και στον τρόμο, για το πώς το ξύπνημα είναι ακαριαίο, ακόμη και αν αυτό που βλέπουμε είναι μάλλον ευχάριστο. Με όλα αυτά τα δεδομένα, δηλαδή, την επαγρύπνηση, την καταγραφή αλλά και τη διάχυση των ονείρων, την εκπληκτική γλώσσα με την οποία διαστρωματώνεται το ύφος που εγείρει πραγματικά ισχυρούς μετασεισμούς και την ατμόσφαιρα με την οποία τραγικοποιείται ο έτσι και αλλιώς τραγικός κόσμος των ονείρων, το βιβλίο Ονειρολόγιο του μεγάλου ποιητή και πεζογράφου Αλέξανδρου Ίσαρη γίνεται κηλίδα η οποία και δεν φεύγει εύκολα, γίνεται μουσική που καθηλώνει, γίνεται λόγος που περιστρέφεται γύρω από αιώνια ερωτηματικά, γίνεται Τέχνη υψηλή αλλά και προσβάσιμη, αφομοιούμενη και αποδεκτή, γίνεται, τέλος, χείμαρρος γραφής, που παρά το έλασσον της έκτασης παρασέρνει σε τόπους ονειρικούς, έχοντας κερδίσει τη μάχη με τον χρόνο και παράλληλα έχοντας νικήσει, ίσως, και μεγάλους στοχαστές, οι οποίοι μπροστά του –εννοώ στο όνειρο– αποποιήθηκαν ακόμη και των προσπαθειών και των ευθυνών τους.

 

Ονειρολόγιο
Όνειρα 1981-2017
Αλέξανδρος Ίσαρης
Στερέωμα
136 σελ.
ISBN 978-960-8061-56-9
Τιμή € 12,00

 

 

πηγή : diastixo.gr